Na posiedzeniu w dniu 16 grudnia 2019r Okręgowa Rada Adwokacka podjęła uchwałę następującej treści :W oparciu o raport Fundacji Court Watch Polska ORA w Katowicach rekomenduje wprowadzenie w życie następujących zmian związanych z tymczasowym aresztowaniem:
- • Wnioski prokuratora o tymczasowe aresztowanie winny być rzetelnie analizowane, a postanowienia sądu powinny zwierać wyczerpujące uzasadnienie, tak aby ten środek był stosowany w ostateczności, a prawa człowieka były realnie chronione przed nadużywaniem władzy;
- Obrońca powinien być obecny od pierwszych czynności procesowych, tak aby obrona miała charakter materialny;
- Stosowanie maksymalnej długości tymczasowego aresztowania, o które może wnioskować jednorazowo prokurator winno być skrócone;
- Rozważyć należy zmianę nazwy z tymczasowego aresztowania na odizolowanie zapobiegawcze;
- Należy wprowadzić system dozoru elektronicznego (SDE) jako mniej kosztowną dla społeczeństwa i oskarżonego alternatywę dla tymczasowego aresztowania;
- W sposób ryczałtowy należy określić odszkodowanie za niesłuszne tymczasowe aresztowanie, tak by jego poziom wyrażał szacunek państwa do prawa obywateli do wolności obywatelskiej;
- Poręczenie majątkowe powinno być pierwszym z rozważanych przez organy procesowe środkiem zapobiegawczym;
- Czas na zapoznanie się z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania powinien być zagwarantowany nie tylko formalnie ale też technicznie;
- Powinien zostać wypracowany algorytm oceny ryzyka ucieczki lub utrudnianiu śledztwa służący w wielu jurysdykcjach jako podpowiedź dla sędziego w zakresie wyboru środków zapobiegawczych lub jako podstawa do określenia wysokości skutecznego poręczenia majątkowego.
Uzasadnienie
Przeprowadzone badania dowodzą, iż na bazie losowej analizy 310 przypadków zastosowania tego środka zapobiegawczego powielane są przez polskie sądy powszechne nieprawidłowości wytknięte w orzeczeniach ETPCz. Tymczasowe aresztowanie pełni w praktyce funkcję domyślnego, a nie ostatecznego środka zapobiegawczego. Większość sędziów zamiast sięgać po nie, po rozważeniu alternatyw takich jak : poręczenie majątkowe, dozór policji lub zatrzymanie paszportu, zdaje się wychodzić w analizie od przekonania, że sam wniosek prokuratora o zastosowanie tymczasowego aresztowania generuje przekonanie o prawidłowości zastosowania tego środka zapobiegawczego.
Większość postanowień o zastosowaniu tymczasowego aresztowania jest uzasadniona w sposób pozorny. Spełnia wymogi formalne, ale nie zawiera analizy faktycznych podstaw zastosowania tymczasowego aresztowania, ani okoliczności decydujących o tym, czy pozbawienie oskarżonego wolności na tym etapie postępowania karnego jest niezbędne. Sądy jedynie w znikomym stopniu sprawdzają czy podstawy dla niezbędności utrzymują się na późniejszych etapach postępowania i powszechnie podchodzą w sposób bezkrytyczny do tempa prowadzenia czynności przez organy ścigania, przedkładając „dobro śledztwa” nad prawo do wolności osobistej. Na tle Europy średni czas tymczasowego aresztowania w Polsce jest -nie licząc Grecji najwyższy- i 3-4 krotnie dłuższy niż w takich krajach jak : Anglia, Walia, Austria, Norwegia czy Holandia.
Z tych przyczyn podjecie uchwały było konieczne i uzasadnione.